Schemat Izolacji Społecznej - "Nie pasuję do nich"

Schemat izolacji społecznej/wyobcowania (przeczytaj czym są schematy) to poczucie, że znacząco różnię się od innych ludzi i w efekcie nie pasuję do większości grup, z jakimi mogę się zetknąć. Osoby z tym schematem często mają wrażenie bycia poza grupą. Schemat może podsuwać również myśli, że ludzie wokół mnie mają między sobą więcej wspólnego, niż ja z kimkolwiek z nich.

Schemat izolacji społecznej może mieć różną siłę i „rozległość” działania. Gdy schemat nie jest zbyt rozległy, mogę przynależeć do jakiejś subkultury, grupy czy paczki znajomych, ale poza tym czuć się odizolowany. Mogę też, jeśli mój schemat izolacji społecznej jest bardzo silny, mieć poczucie, że nie mam więzi praktycznie z nikim i czuć się kosmitą w świecie ludzi.

Warto również wspomnieć, że schemat izolacji społecznej może sprzyjać występowaniu problemów z lękiem społecznym.

Jak schemat izolacji społecznej wpływa na życie?

Praktycznie każda sytuacja społeczna (bądź też możliwość znalezienia się w niej) może być wyzwalaczem dla schematu izolacji społecznej i w efekcie uruchomić któryś ze sposobów radzenia sobie z nim (przeczytaj o stylach radzenia sobie):

Osoby poddające się schematowi izolacji społecznej mają odruch szukania różnic między nimi samymi a innymi członkami grupy, w której się znajdują, i skupiania się wyłącznie na różnicach, bez zastanawiania się nad podobieństwami. To w efekcie nasila poczucie bycia odmiennym.

Osoby unikające aktywacji schematu izolacji społecznej zwykle wybierają samotnicze zajęcia i rozrywki, by dzięki temu nie znaleźć się w sytuacji, w której mogliby poczuć się obco. Większość samotników to osoby posiadające ten schemat i radzące sobie z nim przez unikanie.

Osoby nadmiernie kompensujące schemat izolacji społecznej mają tendencję do stawania się kameleonami i podejmowania wysiłków aby jak najbardziej wpasować się w grupę. Mogę np. zacząć słuchać muzyki, za którą nie przepadam, bądź też przeczytać książkę, która mnie nudzi, bo tym się teraz ekscytują moi znajomi w pracy. Łatwo wtedy stracić poczucie własnej tożsamości.

Zobacz przykłady działania schematu izolacji społecznej w codziennym życiu.

Skąd bierze się schemat izolacji społecznej?

Schemat izolacji społecznej może rozwinąć się u każdego, kto jako dziecko czuł, że jest inny. Mogą mieć go osoby, które jako dzieci czy nastolatkowie:

były szczególnie uzdolnione w jakiejś dziedzinie;
wyróżniały się jakąś fizyczną cechą, np. najwyższe bądź najniższe wśród rówieśników, najładniejsze bądź najbrzydsze, najgrubsze bądź najchudsze, innej rasy – cokolwiek, co wyróżnia dziecko na tle rówieśników;
miały jakiś brak, wyraźną trudność bądź niepełnosprawność, np. poruszały się na wózku bądź o kulach, jąkały się, miały problemy z koordynacją;
pochodziły ze znanych rodzin bądź miały sławnych rodziców i tym samym nie były anonimowe w grupie innych dzieci bądź stykały się z innym traktowaniem niż pozostałe dzieci;
były z innej kultury bądź grupy społecznej niż ludzie wokół, np. dzieci dyplomatów na zagranicznych placówkach, dzieci z wyraźnie biedniejszej bądź bogatszej rodziny, niż ludzie w pobliżu;
odkryły w okresie dojrzewania odmienną od większości orientację seksualną, zainteresowanie tą samą płcią;
straciły rodziców bądź wychowywały się w niepełnych rodzinach i tym samym czuły się inne np. podczas rozmów o rodzicach;
pochodziły z rodzin dysfunkcyjnych, gdzie problemem były uzależnienia, nadużycia czy przemoc.

Jeśli odnajdujesz się w którymkolwiek z powyższych punktów, to prawdopodobnie ten schemat dotyczy również Ciebie.

Co możesz zyskać uwalniając się od schematu izolacji społecznej?

Umiejętność szukania i budowania bliskości z grupami ludzi, którzy dzielą te same wartości i zainteresowania. Nauczysz się też szukać podobieństw między sobą a innymi, zamiast skupiać się wyłącznie na różnicach. A to bardzo potrzebne w życiu, bowiem bez wsparcia od innych dużo trudniej poradzić sobie w ciężkich chwilach w życiu.

Mam ten schemat. Co mogę dla siebie zrobić?

Przede wszystkim zacznij go zauważać. Zwróć uwagę na to, jak czujesz się w grupach ludzi. Szukasz różnic i podobieństw, czy skupiasz się wyłącznie na różnicach? Spotykasz się z ludźmi dla przyjemności, czy raczej wybierasz samotne rozrywki? W grupie jesteś sobą, czy masz odruch „wpasowywania się” i dostosowywania do trendów panujących w danej grupie?

Po drugie: pamiętaj, że nie różnisz się od innych tak bardzo, jak Ci się wydaje. Przez lata bycia terapeutą i dzielenia z ludźmi bardzo osobistych historii z ich życia bardzo wyraźnie zobaczyłem, że dużo więcej nas łączy niż dzieli. Wystarczy chwilę poszukać.

Po trzecie: jak już wyżej wspomniałem staraj się znaleźć podobieństwa między sobą a innymi w grupie. Jeśli w dużej grupie czy społeczności widzisz przede wszystkim różnice, to może jest jakaś podgrupa, z którą będziesz dzielić więcej wspólnego? Rozejrzyj się!

Po czwarte: jeśli schemat towarzyszy Ci od lat, to przez unikanie kontaktów może Ci po prostu brakować umiejętności poruszania się wśród ludzi. Zastanów się czy potrzebujesz rozwinąć jakieś umiejętności społeczne, jak na przykład mówienie o swoich uczuciach, stawianie innym granic, proszenie o coś itp. Może są takie warsztaty albo źródła wiedzy, gdzie możesz się tego nauczyć?

Jeśli szukasz terapii, to zastanów się nad terapią grupową. Zobaczysz dzięki temu, że inni mogą mieć (i pewnie mają) bardzo podobne problemy.

Zobacz też: Lista 18 wczesnych schematów.